Osiedla zamknięte w Polsce

Anna Rochalska

            Osiedla zamknięte to osiedla otoczone murem lub płotem. Często mają one wewnętrzne regulacje prawne (np., umowy wiążące mieszkańców) oraz ograniczony dostęp publiczny. Skupiają one na ogół zamożnych i dobrze wykształconych młodych ludzi. Głównymi kryteriami, dla których powstają to poczucie bezpieczeństwa, styl życia oraz prestiż i standard.

            W Polsce pierwsze osiedle grodzone powstało pod koniec lat dziewięćdziesiątych. Dzięki ogrodzeniu i obecności strażników, miały stać się dla ich mieszkańców enklawami bezpieczeństwa. W krajach skandynawskich takich osiedli nie ma w ogóle, a w Berlinie czy Paryżu istnieje ich kilka. W Warszawie wybudowano ich już kilkaset, a Poznaniu i jego okolicach kilkadziesiąt. Obecnie zamknięte osiedla stały się nieodzownym elementem polskich miast.

            Osiedla tego typu  mają wiele wspólnych cech architektoniczno – ekologicznych, a mianowicie:

·   Często są ogrodzone nie tylko płotem ale i murem; posiadają wiele systemów ochrony, kody do wejść, domofony, monitoring, własne służby porządkowe itp.

·         Budynki budowane są na planie prostokąta lub podkowy.

·         Duży nacisk kładzie się nasłonecznienie, zieleń.

·         Tradycyjnie uporządkowana siatka ulic.

·         Bajkowe nazewnictwo ulic i osiedli np. osiedle „bajkowe” czy „spokojne”.

·         Architektoniczne wyspy bez dialogu z krajobrazem miasta.

            Prawie każde nowo powstające w naszym kraju osiedle, oraz niektóre modernizowane stare osiedla, posiadają płot, system kamer, zamknięte garaże i ochronę. Powstała ogromna liczba kompleksów mieszkalnych, które wymagają np. wylegitymowania się przed wejściem.

            Osiedla zamknięte prywatyzują strefę publiczną. Przestrzeń zwyczajowo współużytkowana przez wszystkich, staje się własnością już tylko jednej grupy. Bardzo często komplikuje to codzienne użytkowanie przestrzeni publicznej wykluczając z niej innych obywateli miasta. Usuwane są przejścia pomiędzy osiedlami, co często znacznie wydłuża drogę innym mieszkańcom z poza ogrodzonego terenu. Zabierane są również tereny zielone, plaże, rzeki, place zabaw, chodniki, ulice.

            Osiedla zamknięte, są nie tylko zjawiskiem architektonicznym, ale również zjawiskiem przemian społecznych, ekonomicznych i kulturowych, jakie dokonały się we współczesnej Polsce. W swojej przestrzeni pozbawione są właściwie jakichkolwiek właściwości, poza zapewnianiem poczucia bezpieczeństwa. Paradoksalnie jednak, zdaniem niektórych socjologów, elementy takie jak całodobowy monitoring, ogrodzenie, ochrona właśnie to poczucie burzą ponieważ swoim luksusem i prestiżem stanowią atrakcyjny cel dla potencjalnego włamywacza.

Bibliografia:
1)  http://sociomania.blox.pl/2009/07/Zamkniete-osiedla-czyli-gettoizacja-przestrzeni-1.html

2)  http://www.ibpp.pl/felieton__osiedla_zamkniete-tekst-pl-46.html

3) http://kobieta.onet.pl/zdrowie/psychologia/jak-mieszkanie-na-osiedlu-zamknietym-wplywa-na-psychike/m9lw5

4) http://nowyobywatel.pl/2011/07/27/a-mury-rosna/

5) http://www.rozbrat.org/kultura/ksiazki/634-osiedla-grodzone-w-polsce-analiza-dyskursu

6) M. Szatan Zanikanie przestrzeni publicznej we współczesnych miastach